YARIK DUDAK VE DAMAK NEDİR? (YDD)

YDD, üst çene kemiği ve ağız tavanını oluşturan yumuşak doku ve kemik dokuları oluşturan embriyonik uzantıların yetersiz birleşmesinden ileri gelmektedir.

ÇOCUĞUN BAKIMINDA ÖNEMLİ OLAN HUSUSLAR

YDD’li çocukların bakımında önemli bazı noktalar vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir: Beslenme, havayolunun korunması, orta kulak hastalıkları ve eşlik etme ihtimali olan diğer anomalilerdir.

BESLENME:

YDD’li bir yenidoğan yeterli emme hareketi yapabilir ancak yeterli emiş gücü oluşturamaz. Bu nedenle YDD’li bir yenidoğanın emzirilerek beslenmeye çalışılması yeterli büyüme ve gelişmeyi sağlamaz. Eğer anne sütü veya hazır mamalar bebeğin yutağına ulaştırılabilirse herhangi bir beslenme problemi yaşanmaz. Bu nedenle biberonun emziği bebeğin ağzına iyice yerleştirilmelidir. Beslenme için deliği genişletilmiş normal bir biberon kullanılabilir. Bu bebekleri kaşıkla beslemek de mümkündür. Hangi yöntemle beslenirse beslensin bebek beslenme sırasında yatayla 45 derece açı yapacak şekilde tutulmalı ve yutma işlemine yerçekiminin yardımı sağlanmalıdır.

HAVAYOLU:

DDY’li bebeklerde solunum yolu tıkanıklığı olabilir. Bu durumu engellemenin en basit yolu bebeği yüzükoyun yatırmaktır.

ORTA KULAK HASTALIKLARI:

YDD’li bebeklerde orta kulak ve yutak arasında havalandırma görevi yapan östaki tüpünün görevini yeterli yapamamasından kaynaklanan orta kulak iltihaplanmaları oldukça sık görülür. Bu durumun tedavisi açısından ilk basamakta aile hekiminin ve gerekiyorsa kulak burun ve boğaz uzmanının görüşü alınmalıdır. İşitme kaybı oluşmasının engellenmesi açısından odyolog ve kulak burun boğaz uzmanının takibi gereklidir.

AMELİYAT SONRASI BAKIM VE BESLENME

Ameliyat sonrası dönemde bebeğin beslenmesi için sıvı gıdalar 2.5-3 hafta süre ile tercih edilir. Yoğurt, dondurma ve çorba gibi yiyecekler tercih edilmelidir. YDD deformitesi düzeltilmiş olan bir bebek ameliyat sonrasında en az bir ay süre ile emzirilmemelidir. Ameliyat sonrası üçüncü haftada iyileşmenin değerlendirilmesi için hastalar tekrar görülür. 2.5 yaşında ise ses kalitesi ve konuşma gelişimi açısından yeniden değerlendirilir.

YARIK DUDAK VE DAMAĞA BAĞLI DİL BOZUKLUKLARI

Dil bozuklukları çoğunlukla sesletim hataları kadar belirgin gözlenmezler. Çoğu durumda normal gelişmekle birlikte, diğer problemler eşlik ettiğinde ortaya çıkabilir. Dilin gecikmeli gelişim göstermesi 4 yaştan sonra müdahalelerle birlikte normalleşebilir. İşitme kaybı, duyusal problemler, gelişimsel bozukluklar varsa belirgin dil bozuklukları gözlenir. Alıcı dil genel olarak normal ancak ifade edici dilde gerilik gözlenir.

YARIK DUDAK VE DAMAĞA BAĞLI KONUŞMA BOZUKLUKLARI

Eğer damak operasyonlarına erken müdahale edilmemişse ya da onarım sağlanamamışsa görülebilir. Basınç gerektiren ünsüzlerde yaşanan sorunlar, işitilebilir ya da işitilemeyen burundan hava kaçağı, ünlülerin bozulması gibi sorunlar olabilir. /s/,/z/,/p/,/b/,/f/,/v/ gibi seslerin üretiminde sorun yaşayabilirler.

YARIK DUDAK VE DAMAĞA BAĞLI SES BOZUKLUKLARI

DDY’li çocuklarda sesin boğuk çıkması, ses yoğunluğunun azalması ve perde çeşitliliğinin azalması gibi sorunlarda eşlik edebilir. Aynı zamanda bu çocukların ses üretimi sırasında hava burunlarına kaçtığı için hipernazalite ve nazal kaçak görülebilir. Bu da çocukların sanki burunlarından konuşuyormuş gibi duyulmasına sebep olur.

YARIK DUDAK VE DAMAK BOZUKLUĞUNDA DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ

Ailelerin erken dönemde çocuklarını dil ve konuşma terapistine götürmesi çok önemlidir. Dil ve konuşma terapisti düzenli olarak çocuğun dil ve konuşma gelişimini değerlendirir, risk durumları belirler. Ayrıca çocuğun konuşmasının yanı sıra beslenmeyle ilgili güçlüklerinin en aza indirgenmesine yardımcı olur.

Ayla Ebru BALÇIK
Uzman Dil ve Konuşma Terapisti